Harold Hofstra, sinds 2018 gedeputeerde namens de Christen Unie van de Provinciale Staten van Flevoland heeft onder meer Natuur en het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) in de portefeuille, waaronder ook Nationaal Park Nieuw Land (2018), één van de grotere nationale parken in Nederland. Vanuit zijn portefeuille zit Hofstra namens de provincie Flevoland in de Bestuurlijke Advies Commissie (BAC) Landelijk Gebied van het Interprovinciaal Overleg (IPO). Omdat de provincies wettelijk verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het (rijks)natuurbeleid komen in IPO-verband regelmatig onderwerpen aan de orde die raakvlakken hebben met Nederlandse nationale parken. Een interview over de betekenis van de nationale parken voor de provincies en hoe de provincies zich verhouden tot het nationale beleidsprogramma.
Nieuw Land
Trots ben ik op ons grote nationaal park. Maar liefst 29.000 hectare natuur van vier N2000-kerngebieden en daar omheen iets minder kwetsbare natuur. Samen met zeven andere gebieds- en overheidspartners werkt de provincie Flevoland aan de ontwikkeling ervan. We willen graag dat bezoekers van de natuur en het landschap kunnen genieten en dat zij over het ontstaan en de werking ervan kunnen leren, zonder dat de natuur daar schade van ondervindt. Balans tussen beschermen en beleven is cruciaal.
Vanuit mijn portefeuille zit ik namens de provincie Flevoland in de Bestuurlijke Advies Commissie (BAC) Landelijk Gebied van het IPO. Natuur in het algemeen en nationale parken in het bijzonder maken deel uit van de ontwikkeling van het landelijk gebied en kunnen een rol spelen bij de opgaven en uitdagingen die we als provincies in het landelijk gebied tegenkomen. Omdat de provincies wettelijk verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het (rijks)natuurbeleid komen in IPO-verband regelmatig onderwerpen aan de orde die raakvlakken hebben met Nederlandse nationale parken.
Wat voorop staat, en wat ik belangrijk vind, is dat er een goede afstemming tussen de provincies is over de rol, taken en verantwoordelijkheden. Zeker als het gaat om onze kerntaak bij het verder ontwikkelen van eenieders nationale park met op de achtergrond de plek binnen de ontwikkeling van het landelijk gebied. Iets wat mij na aan mijn hart ligt. Het is voor mij vanzelfsprekend dat ik mij beschikbaar heb gesteld om die afstemmingen over nationale parken interprovinciaal te coördineren.
Wat maakt de parken volgens u interessant? Wat vindt u de meerwaarde van de nationale parken voor een provincie?
Nationale parken zijn de parels van de Nederlandse natuur en landschappen, met een grote toeristische, recreatieve aantrekkingskracht. Ze kunnen daarmee een belangrijke bouwsteen zijn voor de regionale economie. Ook kleurt het de identiteit van een regio of provincie. Parken vertellen hun ontstaansgeschiedenis, laten de ontwikkeling van het landschap zien en zijn uniek in hun soort met de flora en fauna die er leeft. Het is de combinatie van natuur, de omliggende landschappen en de cultuurhistorische elementen die een park laat spreken.
Nationaal Park Nieuw Land bijvoorbeeld vertelt het verhaal van de nieuwe polder, land dat door mensen werd gemaakt op een voormalige zeebodem. De strakke lijnen van de dijken, vaarten, akkers en polderwegen zijn kenmerkend voor dit polderlandschap. De sluizen, de markeringen van de scheeps- en vliegtuigwrakken maken de bezoekers bewust dat dit gebied vroeger zeebodem was, dat Flevolanders gemiddeld vijf meter onder NAP leven. En bovenal is de nieuwe natuur op deze kleigrond, op de scheidslijn van (nieuw) land en water, uniek en van grote waarde voor ontelbare trekvogels. In Nieuw Land wordt, net als in andere nationale parken, zichtbaar en beleefbaar hoe de wisselwerking tussen mens en natuur het gebied heeft gevormd. Het begrijpen van deze processen draagt bij aan de maatschappelijke waardering voor het gebied en de natuur en tegelijk ook aan het begrip wat zo’n gebied toevoegt aan de grotere Nederlandse deltanatuur.
Hoe kijkt u aan tegen de ontwikkelingen rond de nationale parken de laatste jaren?
In Amerika, waar het begrip ‘nationale parken’ vandaan komt, zijn ze een fenomeen en favoriete vakantiebestemmingen. De Nederlandse nationale parken zijn weliswaar minder groot, maar hebben stuk voor stuk een eigen identiteit. Die unieke flora en fauna die kan leven op juist dat type grond. Sinds een aantal jaren, en daar heeft Covid zeker aan bijgedragen, is er weer meer aandacht voor de toegevoegde waarde van natuur in het algemeen en nationale parken in het bijzonder, voor mens en maatschappij. Ik ben blij met en kijk uit naar wat het Beleidsprogramma Nationale Parken (Ministerie van LVVN, 2023) zal brengen. Met dit beleidsprogramma en de daaraan gekoppelde financiële rijksmiddelen krijgen de parken een nieuwe impuls en zo ontstaan kansen om natuur en maatschappij meer met elkaar in verbinding te brengen en meer lading te geven aan het begrip nationale parken in Nederland.
Wat laten nationale parken volgens u liggen en waar zouden ze meer op de voorgrond mogen treden? En hoe kunnen provincies daarin ondersteunen?
Ik zie nog wel kansen voor nationale parken in een steviger samenwerking met het landelijk gebied. Nationale parken maken daar deel van uit en kunnen bijdragen aan de opgaven die hier spelen. Vice versa kan het landelijk gebied ook bijdragen aan de ontwikkelopgaven van nationale parken. Zeker waar de nationale parken overgaan in het omliggende gebied kan het in elkaar passen van opgaven resulteren in koppelkansen en een win-winsituatie. Vaak zijn het bovendien dezelfde partijen die er belangen hebben, daarom lijkt het zo logisch om samen op te trekken. Maar dat gebeurt nog lang niet overal, nationale parken en landelijk gebied lijken soms nog gescheiden werelden. Provincies kunnen, vanuit hun verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van het landelijk gebied én voor de uitvoering van het natuurbeleid in hun provincies de smeerolie zijn in het meer met elkaar verbinden van het landelijk gebied en nationale parken.
Welk nationaal park is een voorbeeld voor u?
Als ik mij baseer op de parken die ik zelf bezocht heb, vind ik nationaal park Weerribben-Wieden een aansprekend park. Omdat hier de natuur en landschappen doordrenkt zijn met cultuurhistorie. In het park kun je niet om de ontstaansgeschiedenis heen: het laagveen, dat door de mens werd afgegraven om turf als brandstof te kunnen gebruiken. Net als in Flevoland ligt ook in Weerribben-Wieden menselijk ingrijpen duidelijk aan de basis van het landschap en de natuur die je als bezoeker waarneemt. Die onmiskenbare koppeling van de cultuurhistorie aan de natuur en het landschap, die herkenning van hoe mens en natuur op elkaar inwerken, maakt dat ik dit gebied een mooi voorbeeld vind van een Nederlands nationaal park. Ik kom er graag en ik hoop de komende tijd zeker nog een aantal andere parken te bezoeken. Hiermee wil ik niets afdoen aan de kwaliteit en schoonheid van de andere nationale parken in ons land, die stuk voor stuk een eigen unieke ontstaansgeschiedenis en identiteit hebben, met daaraan gerelateerde kenmerkende natuur en landschappen.
Als laatste: Als u een weekend in een nationaal park mag verblijven, welk park zou dit dan zijn en waarom?
Nationaal Park Duinen van Texel is een plek waar ik graag kom. Als jongen geboren in Den Helder houd ik van de zee en het strand. Het eerste wat in mij op komt - anders dan het park in de provincie waar ik voor werk- is dan een nationaal park waar zee en strand belangrijke ingrediënten zijn. Natuur waarin zowel de groene kant (natuur) als de blauwe kant (water) samenkomt, daar gaat mijn hart sneller van kloppen en daar zal ik me altijd voor blijven inzetten.