Door klimaatverandering is er de afgelopen jaren sprake van een tekort én een overschot aan water op agrarische gronden. Dit heeft gevolgen voor natuur en landbouw. Zo valt de graslandproductie enorm terug als gevolg van droogte en waterschade. Eén van de initiatieven uit Zoetwatervoorziening Oost Nederland en waarbij de Blauwe Agenda aansluit, is het onderzoek dat de afgelopen jaren is verricht door bodemspecialisten K&G Advies en Aequator naar hoe de landbouw water langer kan vasthouden in de haarvaten, zonder te veel te beregenen.

Project flexibel peilbeheer 2017- 2020 
In 2017 is gestart met het project flexibel peilbeheer in Utrecht-Oost. Er is in dit gebied sprake van droogteschade op de hogere percelen. Er is gestart met peil gestuurde drainage in Overberg. Daarna is gekeken wat het effect was op het grondwater en de gewassen. 

Resultaten en conclusies van project 2017 – 2020 
Een peilopzet tot 30 centimeter was mogelijk. Het is mogelijk om hiermee 2 weken tot 2 maanden water vast te houden. Hiermee kun je de grondwaterstand 10 centimeter tot 20 centimeter verhogen. Het effect op grasgroei is afhankelijk van hoeveel vocht vanuit het grondwater beschikbaar is voor de wortels en de samenstelling van de bodem. Een andere conclusie was dat de stuwen duurzamer en effectiever gemaakt kunnen worden. 

Vervolgproject veehoudersbedrijf Van der Wind  
In de vorm van een pilot is verder onderzoek verricht naar flexibel peilbeheer op het melkveehouderbedrijf van Van der Wind gesitueerd in de flanken van het Nationaal park Utrechtse Heuvelrug. Er is onderzocht wat de impact was op de waterbeschikbaarheid van 4 regelbare stuwen op bestaande duikers, het beter sluiten van de stikstofkringloop, grasland- en eiwitproductie in de zomer, graslandkwaliteit en bijdragen aan de maatschappelijke opgave voor het langer vasthouden van water in de haarvaten van het systeem. 

Resultaten
Met de regelbare stuwen is een peilopzet tot 35 cm mogelijk. De agrariër kan met deze stuwen snel inspelen op de weersveranderingen. Het opzetten van het peil (+35cm) geeft een grondwaterstijging in het perceel tot +20 cm. In droge periodes kan de agrariër tot wel 4 weken profiteren van de verhoogde grondwaterstand. Door de peilopzet is er meer vocht bij de wortels beschikbaar, zodat minder snel beregend hoeft te worden. Met de peilopzet in combinatie met beregening wordt 2.000-3.500 kg ds/ha opbrengstverlies voorkomen. De kosten (investering in de stuwen en de beregening) en baten zijn gelijk in matig droog jaar. Doordat de grasmat in betere conditie blijft, wordt de onkruiddruk lager. Er hoeven minder kosten gemaakt te worden voor gewasbescherming en/of graslandvernieuwing. Ook bracht het voordelen mee voor eiwit op het eigen land (meer gras van betere kwaliteit), voor de beweiding en de stikstofkringloop.

De kerngroep van de Blauwe Agenda zal bekijken hoe dit project kan worden opgeschaald naar andere geschikte delen van de flanken van de Utrechtse Heuvelrug.   

Wil je meer weten over de Water Spaar regeling? Klik hier.

De Blauwe Agenda geeft het water op de Heuvelrug een toekomst